Co można zobaczyć? - charakterystyka obszaru

Parki

W Łodzi znajdują się 34 parki (2007 r.), z czego 16 stanowi element Kręgu. W sumie, wraz z Ogrodem Botanicznym i Zoologicznym, zajmują powierzchnię ponad 448 ha. Największym z nich jest powstały w okresie międzywojennym Park im. J. Piłsudskiego (187,3 ha), najmniejszym zaś Park im. J. Matejki (2,5 ha). Najstarsze są Źródliska, jako pierwsze udostępnione publicznie w 1840 r. Najpóźniej wydzielono fragment wschodni z części Parku im. 3-go Maja i nazwano go imieniem Baden-Powella. Warto dodać, że niektóre z dawnych ogrodów przy rezydencjach fabrykantów przeszły w ręce miasta, które otworzyło je dla wszystkich mieszkańców. Tak uczyniono z dawnymi posiadłościami: Richterów, Geyera, Leonhardta, Scheiblera, czy Heimana-Jareckiego. W parkach na obszarze Kręgu rośnie w sumie 138 drzew, będących pomnikami przyrody. Najwięcej z nich znajduje się w Parku Źródliska (aż 40) oraz w Parku im. M. Klepacza (niegdyś własność Richterów), gdzie na uwagę zasługują okazałe platany. Na zachowanym terenie dawnych lasów liczba pomników jest także znacząca (Park Poniatowskiego oraz Park Piłsudskiego). Ponadto, do rejestru zabytków wpisane są parki: Klepacza, Reymonta, Poniatowskiego, Piłsudskiego, Helenów, Matejki, Kilińskiego i Źródliska.

Cmentarze

Łódzkie cmentarze zasługują na lepsze poznanie z wielu względów. Po pierwsze, są jednym z najwyraźniejszych dowodów współistnienia wielu kultur w przeszłości miasta. Ponadto, Nowy Cmentarz Żydowski, obok berlińskiego, uznawany jest za największą nekropolię żydowską w Europie. Można zobaczyć na jej terenie największy grobowiec żydowski – miejsce spoczynku rodziny Poznańskich. Najmniejszym z leżących na obszarze Kręgu jest cmentarz pw. Św. Antoniego, zaś największym łódzki kirkut. Na kompleks na Dołach składają się części należące do mariawitów, Kościoła Zielonoświątkowego, Kościoła Chrześcijan Baptystów oraz cmentarze: wojskowy pw. Św. Jerzego, komunalny, pw. Św. Wincentego i prawosławny. Wyjątkowo cennym miejscem pochówku jest Cmentarz Stary podzielony od samego początku na trzy części: katolicką, ewangelicką i prawosławną. To tu spoczywa wielu znanych łódzkich przemysłowców, adwokatów oraz lekarzy. Łącznie te cztery nekropolie zajmują powierzchnię ponad 107 ha, a dwie z nich wpisane są do rejestru zabytków. Najstarszą jest cmentarz przy ul. Ogrodowej, powstały w połowie XIX wieku.

Fabryki i kompleksy poprzemysłowe

Architektura przemysłowa Łodzi jest niepodważalnym walorem miasta. Niektóre zakłady tworzyły jednostki przestrzenne o ogromnej powierzchni, w dużej mierze niezależne, gdzie w ścisłym sąsiedztwie fabryki znajdowała się posiadłość właściciela oraz domy robotników. Najlepszym przykładem jest dawny kompleks przemysłowy Karola W. Scheiblera i Ludwika Grohmana w południowej części Kręgu oraz Izraela K. Poznańskiego we fragmencie północnym. Zakłady te posiadały wiele wydziałów, własną bocznicę kolejową, straż, szkołę, szpital oraz elektrownię. Po wojnie zostały znacjonalizowane i funkcjonowały do końca lat osiemdziesiątych ubiegłego wieku. Przez lata stały puste i niszczały, a możliwość ich dalszego zagospodarowania pozostawała problemem do rozwiązania. Liczni inwestorzy pomagają zagospodarować te kompleksy, nadając im nowe funkcje. Niestety, nie wszystkie budynki przemysłowe zachowały się do dziś w stanie bliskim pierwotnemu. Nie można zapomnieć też o najstarszym zachowanym przemysłowym obiekcie miasta – Bielniku Kopischa oraz o Białej Fabryce, mieszczących się na terenie dawnej Osady Łódki. Oba budynki są otynkowane. Bielnik obecnie należy do miasta, zaś w zakładach Geyera ma swoją siedzibę Centralne Muzeum Włókiennictwa.