"W kręgu alma mater..."

Po świątecznej przerwie czas na propozycję nowej trasy. O tej części miasta mówi się trochę mniej i nie jest zbyt często wybierana przez turystów. A szkoda...  Zapraszam zatem na kolejny spacer, po wschodnim fragmencie Zielonego Kręgu Tradycji i Kultury- "W kręgu alma mater..."

Trasa: parking przy cmentarzu na Dołach – al. Palki (ASP) – cm. Komunalny – cm. Prawosławny – ul. Tamka – Pomorska – Matejki – Park Matejki – ul. Solskiego – Park. 3. Maja

Opis trasy

Kolejny spacer prowadzi przez obszar niezwykle zróżnicowany tematycznie. Na trasie znalazły się bowiem cmentarze, cenne łódzkie parki oraz jedno z najpiękniejszych przedwojennych osiedli naszego miasta. Motyw przewodni spaceru stanowią jednak dwie z uczelni wyższych, kształcące tysiące młodych ludzi, którzy tworzyć będą naszą przyszłość. Dosięgniemy także źródeł łódzkiej awangardy oraz wspomnimy o pozostałościach prawosławnej ludności miasta.

      17. Kompleks cmentarzy na Dołach 

Rozpościera się wzdłuż al. Grzegorza Palki od ul. Telefonicznej aż do ul. Wojska Polskiego. Stanowi kompleks siedmiu cmentarzy, gdzie obok protestantów, katolików i prawosławnych znalazło się miejsce zarówno dla mariawitów, baptystów, jak i zielonoświątkowców. Całość ma powierzchnię ok. 36,5 ha. Plan nekropolii opracował Ignacy Stebelski, a pierwsze pogrzeby odbyły się w 1902 r. Cmentarz przez lata rozrastał się, by w końcu stać się największym miejscem pochówku w Łodzi. Część komunalna była przeznaczona dla osób, które nie utożsamiały się z żadnym wyznaniem, później chowano na niej działaczy ruchu komunistycznego. 

Na Dołach pochowanych jest wiele znanych osobistości łódzkiej kultury, m.in. Jacek Bierezin, poeta i opozycjonista, Grzegorz Palka, prezydent Łodzi w latach 1900–1994, Ludwik Benoit, znany aktor, oraz inne wyróżniające się groby. Znajduje się tu też grób Kiejstuta Bacewicza, który, wraz z siostrą Grażyną, jest patronem łódzkiej Akademii Muzycznej. Oprócz nich na cmentarzu tym pochowano Wojciecha Jerzego Hasa, wieloletniego rektora PWSFTViT i Kazimierza Dejmka, reżysera. Na Dołach znajdują się też zbiorowe pomniki: bojowników rewolucji 1905–1907 oraz Pomnik Nieznanego Więźnia Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych.

18. Akademia Sztuk Pięknych

Powstała w 1945 r. jako Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych i mieściła się w budynku przy ul. Narutowicza 77 (obecnie ma swoją siedzibę przy ul. Wojska Polskiego 121). Miała wówczas tylko trzy wydziały: włókienniczy, ceramiki i grafiki. W niedalekiej przyszłości utworzono wydział plastyki przestrzennej prowadzony przez Władysława Strzemińskiego, wybitnego teoretyka sztuki i twórcy teorii unizmu. W r. 1987 Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Łodzi zdecydowała się przyjąć jego imię.

Władysław Strzemiński (1893–1952) był wybitnym artystą i teoretykiem sztuki, twórcą teorii unizmu. Należał do awangardowych grup: Blok, Praesens i Abstraction-Creation. Przyjechał do Polski w latach 20. XX wieku z żoną Katarzyną Kobro. Współzałożył międzynarodową kolekcję sztuki współczesnej, która stała się zaczynem dzisiejszego Muzeum Sztuki. Po wojnie współtworzył Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych, z której został zwolniony w 1949 r. Pochowany na Cmentarzu Starym w Łodzi.

Obecny gmach szkoły, zaprojektowany jest przez profesora Politechniki Łódzkiej, Bolesława Kardaszewskiego, został oddany do użytku w 1976 r. W 1988 r. uczelnia przyjęła imię Władysława Strzemińskiego, a osiem lat później nadano jej status Akademii Sztuk Pięknych. Obecnie szkoła dzieli się na cztery wydziały: tkaniny i ubioru, grafiki i malarstwa, wzornictwa i architektury wnętrz oraz sztuk wizualnych.

19. Cmentarz prawosławny na Dołach

Można się do niego dostać od ul. Telefonicznej albo przez furtkę niedaleko pomnika Włady Bytomskiej. Najstarsze nagrobki pochodzą z 1907 r. Na uwagę zasługują brama oraz kaplica pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, będące dziełem architekta miejskiego, Franciszka Chełmińskiego. Kaplica zbudowana jest na planie centralnym i zwieńczona baniastą kopułą. Wśród pochowanych można odszukać grób Katarzyny Kobro, zmarłej w 1951 r. Ta znana artystka, pochodząca z rodziny łotewsko-rosyjskiej, była żoną Władysława Strzemińskiego. Jej kompozycje z metalu barwnie pomalowane, uznawane są za dzieła sztuki XX wieku. Na końcu cmentarza mieszczą się mogiły żołnierzy niemieckich i radzieckich poległych w walkach w 1914 r.

Katarzyna Kobro (1898–1951) jest jedną z najwybitniejszych przedstawicielek polskiej sztuki awangardowej. Pochodziła z rodziny łotewsko-rosyjskiej. Studiowała w Moskwie, następnie wraz z mężem, Władysławem Strzemińskim, przyjechała do Polski. Razem utworzyli grupę Blok, Praesens i a.r. Tworzyła rzeźby na podstawie wyliczeń matematycznych. Jej twórczość została doceniona dopiero po śmierci artystki. Najczęściej rozpoznawane są jej kompozycje przestrzenne z  pokolorowanego metalu.