Fabryka Izraela Poznańskiego c.d.

Kontynuując wycieczkę szlakiem "wskrzeszonej pamięci" rozwinę dziś temat danej fabryki Poznańskiego. We wcześniejszych poście opisałem po krótce jej historię. Czas teraz "przejść się" i opisać poszczególne budynki.

Domy dla robotników

Znajdujące się naprzeciwko Manufaktury 3 główne domy mieszkalne, stanowiły zakwaterowanie dla blisko 4 tysięcy pracowników zakładów Poznańskiego. Budowane były w latach 1879–1896, w stylu nawiązującym do mieszczącej się po drugiej stronie ulicy fabryki.

Tkalnia wysoka

Wybudowana została w 1895 r., na potrzeby rosnącej produkcji w zakładach, zawierała także przestrzeń magazynową. Połączono ja tunelem z sąsiadującą niciarnią. Obecnie mieści się tu siedziba MS², oddziału Muzeum Sztuki w Łodzi.

Rynek Manufaktury

Stanowi serce kompleksu oraz miejsce spotkań łodzian. Latem wypełnia je sztuczna plaża, zimą zaś lodowisko. Odbywają się tu liczne imprezy oraz koncerty.

Elektrownia

Wybudowana w 1912 r., rozpoczęto w fabryce proces przejścia z energii parowej na elektryczną. Docelowo budynek mieścił  trzy turbogeneratory. Od strony wschodniej znajdowała się kotłownia wytwarzająca parę dla turbin. Po 1963 r., kiedy prąd był dostarczany z sieci miejskiej, gmach pełnił funkcję rozdzielni elektrycznej oraz zmiękczalni wody technologicznej.

Drukarnia, farbiarnia, apretura

Jest to najdłuższy budynek w kompleksie (266 m długości), zwieńczony wieżą. Powstał w 1891 r., jako oddział, w którym dokonywano wykańczania tkanin – gładzenia, druku płaskiego, rotacyjnego, filmowego. Na ostatnim piętrze, od strony zachodniej, mieściła się również fotorytownia (dział przygotowania do druku). W wieży zaś mieścił się zbiornik przeciwpożarowy połączony z systemem zraszaczy oraz maszyna parowa.

Budynek straży pożarnej

W charakterystycznym gmachu z małą wieżą mieściła się siedziba przyfabrycznego VI Oddziału Straży Ogniowej. Wieża oraz taras były miejscem, gdzie suszono węże gaśnicze. Pomiędzy remizą a kantorem technicznym znajdowały się garaże.

Kantor techniczny

Wybudowany w 1890 r. budynek służył jako kantor techniczny oraz ambulatorium, gdzie udzielano pierwszej pomocy robotnikom. Później mieściła się tu także przychodnia zakładowa.

Bielnik

We wzniesionym rok później bielniku odbywał się proces chemicznego usuwania zanieczyszczeń, bielenia oraz przygotowywania tkanin do druku.

Tkalnia

Najstarszy oddział zakładów, znajdujący się przed bramą parterowy gmach powstał w 1872 r. Mieszczące się w nim pierwsze 200 krosien oświetlał pierwszy w mieście dach szedowy. Początkowo pracowało tu 294 majstrów i robotników. Po wybudowaniu tkalni wysokiej, przekształcono to miejsce w „niciarnię”, gdzie przygotowywano przędzę do tkania.

Przędzalnia

Jest największym obiektem (budowla na planie prostokąta o bokach 170,4 m na 30,5 m) w kompleksie oraz jednym z największych tego typu w ówczesnej Europie. Ukończony w 1880 r., nowoczesny jak na tamte czasy gmach, mieścił 80 tysięcy wrzecion, które dźwigała żeliwna konstrukcja ze stalowymi odciągami. W wieżach umieszczono ciągi komunikacyjne, a olbrzymie hale rozświetlone były z obu stron przez duże okna.

Brama

Niegdyś główne wejście do zakładów, obecnie obraz wyraźnie kojarzony z Manufakturą. Monumentalne, stalowe wrota zostały wykonane w łódzkiej pracowni Karla Krempfa i stanowią arcydzieło sztuki kowalskiej. Nad wejściem umieszczono replikę zegara, którego oryginał (drugi egzemplarz) można zobaczyć w Muzeum Fabryki.

Kantor

Wybudowany w 1885 r. budynek mieścił zarząd firmy, zaś później został połączony z pałacem przejściem. Obiekt wyróżnia skontrastowanie czerwonej cegły z jasnym tynkiem dekoracyjnych elementów elewacji.

Następnym punktem spaceru będzie Pałac Poznańskiego. Zapraszam!