Niezwykła willa i osiedle Księży Młyn

Dziś prezentuję już ostatnią odsłonę trasy "W kręgu...wielkich wizji". Naszą wycieczkę kończymy na osiedlu Księży Młyn. Miłego spacerowania!

34. Willa Herbsta

Mieszcząca się na rogu ulic Tymienieckiego i Przędzalnianej, obok stawu nad Jasieniem, posiadłość powstała w latach 1875–1877 z inicjatywy Karola W. Scheiblera. Był to prezent ślubny dla jego najstarszej córki Matyldy i zięcia Edwarda Herbsta, który pełnił w owym czasie funkcję dyrektora fabryki. Willę zaprojektował Hilary Majewski, inspirując się renesansową architekturą Andrea Palladia. Willa posiada 16 pomieszczeń – reprezentacyjne na parterze, mieszkalne na piętrze. Z czasem dobudowano salę balową oraz oranżerię, a pomieszczenia gospodarcze i pokoje dla służby połączono z domem murowanym łącznikiem. Na terenie znajduje się także wozownia i stajnie. Po wojnie budynki uległy zaniedbaniu. Produkowano w nich bombki choinkowe, była w tym miejscu szkoła i żłobek. Prace remontowe przeprowadziło dopiero Muzeum Sztuki, które ulokowało tu swój oddział. W 1990 r. rezydencja została nagrodzona medalem Europa Nostra. Można obecnie podziwiać ekspozycję wnętrz pofabrykanckich z przełomu XIX i XX wieku. Z dawnego wystroju zachowały się piece oraz żyrandol, reszta została niemalże wiernie odtworzona. Warto też zobaczyć ogród.

35. Osiedle Księży Młyn

Pierwotne osiedle robotnicze dla pracowników fabryki Scheiblera zajmuje obszar między ulicami Tymienieckiego i Przędzalnianą, a jego główną oś stanowi aleja Księży Młyn. Wzdłuż tej alei wzniesiono w 1875 r. dwa szeregi domów, w każdym po sześć obiektów. W późniejszym okresie dobudowano trzeci rząd przy ul. Przędzalnianej. Tak zwane famuły zaprojektował Hilary Majewski. 

Domy są jednakowe, zbudowane z cegły, dwukondygnacyjne i pozbawione dekoracji. Na każdej kondygnacji znajdują się cztery mieszkania dwuizbowe po 40 m² i cztery jednoizbowe po 25 m². Pomiędzy szeregami wybudowano komórki i ubikacje. Cały teren ogrodzono. Aleja główna była od początku obsadzona drzewami i zamknięta od północy budynkiem szkoły, obok której usytuowano konsumy, czyli sklepy. Ta pierwsza szkoła fabryczna w Łodzi była przeznaczona dla dzieci pracowników zakładów.

Ozłocony Park Julianowski

Kiedy robiłem te zdjęcia dwa dni temu nie sądziłem, że to może być ostatni dogodny moment. Dziś już miasto pokryte jest pierwszym śniegiem. Cieplejsze dni pewnie jeszcze przyjdą, dlatego przywołuję je tymi zdjęciami z Parku Julianowskiego (im. Mickiewicza) w Łodzi.

Jest to niewątpliwie jeden z najpiękniejszych zakątków zielonej Łodzi. Na przepływającej przez park Sokołówce utworzone zostały stawy, a nad rzeka mostki nadające pejzażowy charakter założeniu. W latach 80. XIX wieku dawny majątek ziemski został zakupiony przez Juliusza Heinzla, który pod koniec stulecia wybudował tu okazały neorenesansowy pałac. Do dziś zachowała się długa aleja lipowa prowadząca do posiadłości. Przepiękny budynek został zakupiony przez miasto w 1938 r. Rok później został uszkodzony podczas bombardowania i ostatecznie rozebrany przez okupanta.

Po wojnie wybudowana została muszla koncertowa i wieża spadochronowa. Dziś park stanowi popularne miejsce niedzielnych spacerów.

Piotrkowska ubrana w światło

W dniach 19-21 października 2012 roku ul. Piotrkowska, Moniuszki oraz Pasaż Schillera po raz drugi zostały ubrane przez artystów w ferię kolorowych świateł i animacji. Zmienne kolory podkreśliły nie tylko piękno architektury, ale także niepowtarzalny klimat miasta, które po zmroku opowiedziało swoją niecodzienną historię. Czekam z niecierpliwością na kolejną edycję Light Move Festival. A może by tak na stałe? Więcej informacji na stronie Festiwalu: http://lightmovefestival.pl/

Księży Młyn - potęga architektury poprzemysłowej

            31. Nowa Tkalnia Scheiblera

      Wybudowano ją w 1889 r. u zbiegu ulic Kilińskiego i Tymienieckiego. Mieściła maszynę parową o mocy 1200 KM oraz dwa tysiące krosien. Po I wojnie światowej, kiedy doszło do fuzji zakładów L.Grohmana i K. W. Scheiblera, tkalnia stanowiła jeden z głównych działów przedsiębiorstwa. Od II wojny światowej mieściły się tu Zakłady Przemysłu Bawełnianego im. Obrońców Pokoju „Uniontex”. Obecnie zabytkowa tkalnia praktycznie nie istnieje.

13 czerwca 1987 r., podczas swojej wizyty w Polsce, papież Jan Paweł II odwiedził wspomnianą tkalnię i spotkał się z łódzkimi włókniarkami. Wizyta w pracującym zakładzie była wydarzeniem bez precedensu. Wcześniej Ojciec Święty odprawił na lotnisku Lublinek mszę, podczas której do pierwszej komunii przystąpiło 1556 dzieci.

32. Willa Henryka Grohmana

Willa znajduje się przy ulicy Tymienieckiego 24. Jej budowę rozpoczęto w 1892 r. z przeznaczeniem na biura. Gmach był poddawany przeróbkom pod okiem Franciszka Chełmińskiego. Ostatecznie zamieszkał w niej właściciel z rodziną. Henryk Grohman był kolekcjonerem sztuki, a wiele z posiadanych dzieł już za życia przekazał licznym polskim muzeom. W gabinecie można podziwiać stylowe meble, kominek z piaskowca oraz płaskorzeźbę „Herkulesa ujarzmiającego łanię”. Od lat 90. XIX wieku willa jest siedzibą Muzeum Książki Artystycznej (www.book.art.pl) założonego przez Jadwigę i Janusza Tryznów. Na wystawie można obejrzeć stare maszyny drukarskie oraz piękne publikacje. 

          33. Przędzalnia i straż ogniowa na Księżym Młynie

Oba obiekty mieszczą się przy ulicy Tymienieckiego i zostały wybudowane w latach 70. XIX w. Pod numerem 25 znajduje się największy budynek w kompleksie – przędzalnia, wybudowana z czerwonej cegły. Obiekt ma cztery kondygnacje, a na każdym z pięter umieszczono po 55 okien. W długiej na ponad 200 metrów przędzalni zainstalowano ponad 70 tysięcy wrzecion. Centralna część przeznaczona była dla maszyny parowej, zaś klatki schodowe i windy ulokowano w ośmiobocznych wieżach. Całość zwieńczono krenelażem i blankami, dzięki czemu budynek przypomina średniowieczny zamek. Na uwagę zasługują brama oraz żeliwne ozdoby, nawiązujące ornamentyką do sztuki arabskiej. Za przędzalnią wybudowane zostały kolejne budowle fabryczne. W 2010 r. w obiekcie zostało oddanych do użytku 421 loftów pod nazwą „U Scheiblera”. Inwestorem jest australijska firma deweloperska. 

Remiza strażacka znajduje się po drugiej stronie ulicy i została wzniesiona w 1891 r. w czasach, gdy dochodziło do częstych pożarów obiektów przemysłowych. Dziewięć lat później dodano pięciokondygnacyjną wieżę. Podobnie jak przędzalnię zwieńczono ją krenelażem. Za strażą stoją dawne domy strażaków, a na dziedzińcu umieszczono zabytkową, żeliwną pompę. Obiekt został odnowiony w 2000 r.

Karol Wilhelm Scheibler (1820–1881), największy przedsiębiorca łódzki. Urodził się w Monschau w Nadrenii. Zanim przyjechał na tereny polskie wiele podróżował po Europie, odbywając m.in. praktyki w Belgii, Holandii i Anglii. Mając 28 lat, przyjechał do Ozorkowa, gdzie podjął pracę w fabryce swojego wuja Fryderyka Schlossera. W 1884 r. poślubił Annę Werner. Zgromadzone oszczędności, kredyty oraz posag żony umożliwił mu otwarcie w Łodzi jego pierwszej przędzalni. W latach 70. XIX wieku rozwinął zakład, tworząc kompleks na „Księżym Młynie”. Pod koniec życia władał 500-hektarową dzielnicą, w której pracowało ponad 7500 robotników. Pochowany został w kaplicy rodzinnej na Cmentarzu Starym w Łodzi.

Grohmanowskie "beczki" i nie tylko...

Dziś poznamy fragment trasy opowiadający o jednym z najstarszych łódzkich rodów - o Grohmanach. Łodzianie kojarzą to nazwisko w pierwszej kolejności z monumentalną bramą, potocznie nazywaną "Beczkami Grohmana". Do czasów obecnych teren dawnej fabryki przeszedł liczne przeobrażenia, ale stanowi ważny fragment postindustrialnej przestrzeni miasta.

28. Zakłady Grohmanów

Mieszczą się na terenie dawnego Młyna Lamus między ulicami: Fabryczną, Targową a Tymienieckiego. Główne wejście do tkalni stanowiły słynne Beczki Grohmana, jeden z symboli miasta. Brama ta jest zbudowana z czerwonej, nieotynkowanej cegły. Swoją nazwę zawdzięcza masywnym kolumnom dźwigającym monumentalny łuk z blankami. Po przeciwnej stronie ulicy zostały wzniesione domy dla robotników, z których na szczególną uwagę zasługuje dom pod numerem 77, ze względu na zachowane drewniane poddasze mieszkalne. Podwórka mieszczą też pomieszczenia gospodarcze i ogródki.

Traugott Grohman (1785–1874) przybył na tereny Polski z Saksonii, w latach 20. XIX w., w 1843 r. przeprowadził się do Łodzi ze Zgierza, gdzie dostał w dzierżawę obszar zwany Lamusem. Dziesięć lat później posiadał już tkalnię i przędzalnię bawełny i zatrudniał 122 osoby. Był to wówczas drugi pod względem wielkości zakład w Łodzi. Po śmierci Traugotta kierownictwo nad firmą przejął jego syn Ludwik, który znacznie rozbudował zakłady. W 1921 r. doszło do fuzji przedsiębiorstw Scheiblera i Grohmana. Było to wówczas jedno z największych przedsiębiorstw włókienniczych, zatrudniające 8 tysięcy osób. Pod koniec lat 90. XX wieku na terenie dawnych zakładów utworzono jeden z obszarów Łódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej.

29. Willa Ludwika Grohmana

Najstarszy, skromny dom rodziny Grohmanów mieści się na rogu ulic Tylnej i Targowej i należał do założyciela rodziny Traugotta. Obok, przy ul. Tylnej 14, wzniesiona została w 1873 willa dla Ludwika Grohmana, w której mieściło się na początku lat 90. Muzeum Artystów. Obecnie, po remoncie, budynek jest siedzibą Okręgowej Izby Radców Prawnych. Jedną z pierwszych okazałych rezydencji fabrykanckich miasta była neorenesansowa willa Ludwika Grohmana przy ul. Tylnej 9/11. Została wybudowana  w 1889 r. naprzeciw starszych rodzinnych domów, obrazując jednocześnie, jak szybko mogły się rozwinąć zakłady oraz kariera przemysłowców Łodzi. Rezydencja została zaprojektowana przez Hilarego Majewskiego w duchu włoskiego renesansu. W 1945 r. budynek zajęło NKWD, rozkradając mienie. Następnie pałac stał się własnością Zakładów Przemysłu Bawełnianego _„Uniontex”, które urządziły w nim zakładowe przedszkole. Od ponad 10 lat pozostaje w rękach prywatnych.

30. Park im J. Kilińskiego

Znajdujący się u zbiegu ulic: Kilińskiego, Tymienieckiego i Tylnej park pierwotnie stanowił własność Ludwika Grohmana. Ten mający powierzchnię blisko 3 ha obszar został umiastowiony w 1950 r. Niegdyś wystawiano w parku awangardowe rzeźby Konstrukcji w Procesie, które teraz przeniesiono do Manufaktury. Obecnie można podziwiać tu ozdobną altanę. W parku rośnie 15 drzew uznanych za pomniki przyrody.

Filmowe historie

Wakacje właśnie zaczynają (hura!). Po dłuższej przerwie będziemy kontynuować trasę w "W kręgu wielkich wizji". Dziś poznamy miejsca związane z filmem. Zapraszam!


                   26. Pałac Scheiblerów

Mieści się przy pl. Zwycięstwa 1, w otoczeniu Parku Źródliska. W 1856 roku stał tu skromny parterowy dom, który dziesięć lat później poddano przebudowie. Projekt wykonał Karol Mertsching, zakładając dobudowę piętra i nadanie charakteru reprezentacyjnego wystrojowi. W latach 1884-87 przeprowadzono kolejną rozbudowę, którą prowadził warszawski architekt Edward Lilpop. W efekcie budynek zyskał neorenesansowy charakter. Obecnie w pałacu ma swoją siedzibę jedyne w Polsce muzeum kinematografii. W środku można podziwiać bogate wnętrza. Warto dodać, że wyposażenie zostało sprowadzone z Berlina, Paryża i Drezna. W gabinecie znajduje się jedna z trzech (w Łodzi) mozaik z weneckiego warsztatu Salviattiego. 

Ponadto w piwnicy i w salach oglądać można m.in. stare urządzenia do projekcji filmów, plakaty, a na dziedzińcu element scenografii z filmu „Stara Baśń” Zachował się także unikalny fotoplastykon, wykonany w pracowni jego wynalazcy Augusta Fuhrmanna. Pałacowe wnętrza „grały” też w wielu filmach, np. „Ziemi Obiecanej”, „Vabanku”, czy „Pożegnaniu jesieni”. Od niedawna działa przy muzeum kino Kinematograf, gdzie pokazywane są także etiudy studentów szkoły filmowej.

• Muzeum Kinematografii, pl. Zwycięstwa 1, dodatkowych około 60 min

Muzeum gromadzi urządzenia techniczne, aparaty, plakaty, pamiątki związane z rozwijem filmu i fotografii. Jest też w posiadaniu oryginalnego fotoplastykonu. Odwiedzający mogą także podziwiać wnętrza pałacu Scheiblerów. W Muzeum mieści się też sala kinowa oraz kawiarnia.

Godziny otwarcia: wt 10-17, sr, pt – 9-16, cz, sb, nd 11-18

Kontakt: www.kinomuzeum.pl, muzeum@kinomuzeum.pl, 42 674 09 57

Wstęp: normalny – 10 zł, ulgowy – 7 zł, przewodnik – 50 zł, wtorek – wstęp bezpłatny

27. Łódzka „Filmówka”

Słynna szkoła ma swoją siedzibę przy ulicy Targowej 61/63. Rektorat zajmuje dawną neorenesansową willę Oskara Kohna, projektu Franciszka Chełmińskiego. Kohn zaczynał swoją karierę jako urzędnik w fabryce Heinzla i Kunitzera. Szybko jednak awansował, uzyskując fotel prezesa spółki oraz status jednego z najbogatszych łodzian. W 1939 roku wykupił swoje życie w zamian za Widzewską Manufakturę. Zmarł w 1961 r., w Argentynie.

Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna im. Leona Schillera powstała 1948 roku. Kandydaci mogą podjąć naukę na wydziale; aktorskim, reżyserskim, operatorskim oraz produkcji filmowej i telewizyjnej. Uczelnia wychowała wielu znakomitych reżyserów: Kieślowskiego, Wajdę, Kutza, Polańskiego, Machulskiego; operatorów, jak Sobociński, Wójcik oraz plejadę polskich aktorów. Sami studenci przez lata tworzyli legendę uczelni, sami będąc bohaterami wielu anegdot o szkole. W 2003 roku na terenie otwarto nowoczesną halę zdjęciową.

Współtwórcą programu szkoły był wybitny znawca kina i pedagog Jerzy Toeplitz. Studenci mieli możliwość nie tylko poznania sztuki filmowej w teorii, ale mogli w praktyce rozwijać swój warsztat. Szkoła słynie także ze schodów, które były miejscem spotkań między zajęciami, wymiany poglądów oraz rodzenia się pomysłów. 

"W kręgu...wielkich wizji" cz.1

Po dłuższej przerwie proponuję dziś nową trasę spacerową. Zaczniemy wycieczkę jednym z najbardziej popularnych szlaków wśród miłośników przemysłowej Łodzi.

Trasa: Palmiarnia – Park Źródliska – Centrala Scheiblera – Pałac Scheiblera/ Muzeum Kinematografii – Filmówka – Beczki Grohmana – Willa Ludwika Grohmanna – Nowa Tkalnia Scheiblera – Willa Henryka Grohmana – Straż Pożarna – Przedzalnia –Willa Herbsta – osiedle Księży Młyn – Park Źródliska

Opis trasy

Południowy fragment Zielonego Kręgu Tradycji i Kultury jest obszarem realizacji wielkich fabrykanckich wizji. Dolina Jasienia skupia ogromne założenia fabryczne, z których najbardziej znane to Księży Młyn. Spacer rozpoczyna się w najstarszym łódzkim parku i jednym z najpiękniejszych w Europie tego typu założeń. Istotnym motywem staną się wizje filmowców uczących się w słynnej Szkole Filmowej oraz historia kinematografii. Opowieść ta zatoczy koło, kończąc swój bieg w Parku Źródliska.

24. Park Źródliska

Położony jest między ulicami: Piłsudskiego, Przędzalnianą, Fabryczną i Targową. Jego obie części mają sumaryczną powierzchnię 17,2 ha. Źródliska I i II są najstarszymi łódzkimi parkami założonymi jako całość w 1840 r. Wówczas park miał charakter leśny, porastały go olsze, graby, dęby, lipy oraz świerki, tylko boki obsadzone były drzewami owocowymi, a cały teren obfitował w źródła. Pod koniec lat 40. XIX wieku postawiono ławki, wykonano kilka mostków oraz dwie altany, zatrudniono także ogrodnika do stałej opieki nad parkiem. Pod koniec lat 50. XIX w. teren został podzielony na dwie części, a jedną z nich zakupił Karol W. Scheibler. W ciągu dwóch lat wybudował on przędzalnię, dom mieszkalny, wozownię i budynki gospodarcze, a w późniejszych latach tkalnię i wykańczalnię. Berlińską firmę ogrodniczą L. Spätha zatrudniono do założenia ogrodu – wybudowała ona fontanny, altankę, pawilon z pnączami oraz grotę. Od lat 70. XIX wieku północną część Źródlisk I dzierżawiło Towarzystwo Strzeleckie. 

Fot. Archiwum Urzędu Miasta Łodzi

W okresie międzywojennym teren ten został przebudowany według koncepcji E. Ciszkiewicza. Z tego okresu pochodzi zachowany do dziś pejzażowy układ alejek, staw, ogródek botaniczny, plac zabaw, wybudowano też nowy ażurowy parkan. Kolejne zmiany wprowadził Stefan Rogowicz w latach 30. XX wieku. Jego dziełem są m.in. partery kwiatowe i ich otoczenie w północnej części parku. W 1956 r. udostępniono do zwiedzania Palmiarnię. Obecnie, po gruntownej przebudowie w latach 90. XX wieku, posiada ona ok. 4,5 tysiąca roślin i stanowi najnowocześniejszy tego typu obiekt w kraju. Park Źródliska I wraz z Parkiem Źródliska II uznany został w całości za pomnik przyrody oraz wpisany do rejestru zabytków.

Palmiarnia Ogrodu Botanicznego w Łodzi, ul. Piłsudskiego 61                              dodatkowych 30 min

Miłośnicy flory znajdą tu ok. 4500 okazów należących do ponad 60 rodzin botanicznych. Kolekcja palm obejmuje 18 gatunków, a wiele okazów liczy ponad 130 lat. Jedną z ciekawszych, prezentowanych tu grup roślin stanowią sukulenty.

Godziny otwarcia: codziennie oprócz poniedziałków, IV–IX: 10–18, X–III: 9–16

Kontakt: www.botaniczny.lodz.pl, palmiarnia@botaniczny.lodz.pl, 42 674 96 65

Wstęp: normalny – 6 zł, ulgowy – 3 zł, przewodnik – 30 zł

25. „Centrala” fabryki Scheiblera

Karol Wilhelm Scheibler (1820–1881), największy przedsiębiorca łódzki. Urodził się w Monschau w Nadrenii. Zanim przyjechał na tereny polskie wiele podróżował po Europie, odbywając m.in. praktyki w Belgii, Holandii i Anglii. Mając 28 lat, przyjechał do Ozorkowa, gdzie podjął pracę w fabryce swojego wuja Fryderyka Schlossera. W 1884 r. poślubił Annę Werner. Zgromadzone oszczędności, kredyty oraz posag żony umożliwił mu otwarcie w Łodzi jego pierwszej przędzalni. W latach 70. XIX wieku rozwinął zakład, tworząc kompleks na „Księżym Młynie”. Pod koniec życia władał 500-hektarową dzielnicą, w której pracowało ponad 7500 robotników. Pochowany został w kaplicy rodzinnej na Cmentarzu Starym w Łodzi.

W 1855 r. Scheibler wybudował obok swojej posiadłości pierwszą przędzalnię. Umieszczona została tam maszyna parowa o mocy 40 KM. W następnych trzynastu latach powstały też tkalnie, magazyny oraz wykańczalnie. Dopiero w późniejszym okresie wzniesiono zakłady na Księżym Młynie, a ta część nazywana była „Centralą”. W następnych latach kolejną częścią kompleksu stał się „Księży Młyn”. Po drugiej stronie placu Zwycięstwa fabrykant wybudował w latach 1865–1868 pierwsze w Łodzi wzorcowe domy familijne. Plac, pierwotnie nazywany Wodnym Rynkiem, stanowił główne miejsce targowe wytyczonej 1840 r. Nowej Dzielnicy.

Do Parku 3-go Maja!

Dzisiaj zakończymy spacer "W kręgu alma mater". Ostatnim punktem będzie park im. 3-go Maja. Zapraszam!

22. Osiedle „Radiostacja”

Nazwa osiedla pochodzi od wybudowanej w latach 1937–1939 przy ul. Narutowicza 130 rozgłośni Radia Łódź. Obszar ten zawiera się między ulicami: Kopcińskiego i Palki, od południa– ul. Małachowskiego, od wschodu – ulicą Konstytucyjną, a od północy – ul. Telefoniczną. Osiedle to jest znane z modernistycznej zabudowy z okresu Międzywojnia oraz ciągu neoklasycystycznych oficerskich willi z lat 20. XX w. W sąsiedztwie znajduje się też kompleks budynków Uniwersytetu Łódzkiego i Uniwersytetu Medycznego oraz park.

23. Park 3-go Maja

Obejmuje obszar położony między ulicami Kopcińskiego i Małachowskiego a linią kolejową prowadzącą na Dworzec Fabryczny. Park został założony w 1919 r. i zajmuje powierzchnię 23,5 ha wraz z częścią wschodnią, która od 2007 r. zyskała za patrona twórcę skautingu Roberta Baden-Powell’a. Park powstał na terenie lasu miejskiego, pozostałości po dawnej Puszczy Łódzkiej, który na początku zajmował obszar rozpościerający się aż do ulicy Rokicińskiej. Obecny układ przestrzeni zaprojektował I. Kołaczkowski. Na początku lat 20. XX wieku w części centralnej urządzono plac zabaw i boisko dla młodzieży szkolnej. W późniejszym okresie powstał też staw i ogródek jordanowski. W części wschodniej mieści się także nowo wybudowana hala sportowa, miasteczko ruchu drogowego, korty oraz amfiteatr.

"W kręgu alma mater..." cz.2

Długi weekend w pełni. Korzystajmy z pogody. Zapraszam na drugą część trasy "W kręgu alma mater". Dziś spacerujemy do Parku im. Matejki przez teren Uniwersytetu Łódzkiego.

20. Uniwersytet Łódzki

Został powołany 24 maja 1945 r. jako kontynuacja dorobku i tradycji działających w okresie międzywojennym w Łodzi Instytutu Nauczycielskiego (1921–1928), Wyższej Szkoły Nauk Społecznych i Ekonomicznych (1924–1928) oraz oddziału Wolnej Wszechnicy Polskiej (1928–1939). Pierwszymi rektorami Uniwersytetu Łódzkiego byli wybitni przedstawiciele nauki polskiej: Tadeusz Kotarbiński, Józef Chałasiński, Jan Szczepański. 

Obecnie Uniwersytet Łódzki jest jednym z największych w Polsce i posiada 12 wydziałów. Nauczanie w UŁ odbywa się na 37 kierunkach studiów i 134 specjalnościach. Od 1952 r. w uczelni funkcjonuje najstarsze w Polsce Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców. Szkoła współpracuje z wieloma placówkami za granicą. Biblioteka uniwersytecka należy do największych w kraju, a sam uniwersytet posiada także własne centrum szkoleniowo-konferencyjne. Ogółem studiuje tu ok. 41 tysięcy osób. Rektorat uczelni mieści się przy ulicy Lindleya.

21. Park im. J. Matejki

Położony jest między ulicami Narutowicza, Matejki oraz Szpitalem Barlickiego. Jest to niewielki park, o powierzchni 2,5 ha i stanowi jedyny w Łodzi przykład ogrodu w stylu francuskim. Założony został w 1924 r. na wzór Wersalu przez senatora Aleksandra Heimana-Jareckiego. Przy planowaniu ogrodu uczestniczyli E. Ciszkiewicz oraz Z. Hellwig. 

Nie został zrealizowany projekt budowy pałacu, który miał się pierwotnie mieścić w północnej części parku (w tym miejscu znajduje się obecnie fontanna), jednak przy wejściu od ulicy Matejki powstał domek ogrodnika. Od 1938 r., kiedy ogród został zakupiony przez Magistrat Miasta Łodzi, jest parkiem publicznym. Po wojnie teren uporządkowano – jest ogrodzony i zamykany na noc.

"W kręgu alma mater..."

Po świątecznej przerwie czas na propozycję nowej trasy. O tej części miasta mówi się trochę mniej i nie jest zbyt często wybierana przez turystów. A szkoda...  Zapraszam zatem na kolejny spacer, po wschodnim fragmencie Zielonego Kręgu Tradycji i Kultury- "W kręgu alma mater..."

Trasa: parking przy cmentarzu na Dołach – al. Palki (ASP) – cm. Komunalny – cm. Prawosławny – ul. Tamka – Pomorska – Matejki – Park Matejki – ul. Solskiego – Park. 3. Maja

Opis trasy

Kolejny spacer prowadzi przez obszar niezwykle zróżnicowany tematycznie. Na trasie znalazły się bowiem cmentarze, cenne łódzkie parki oraz jedno z najpiękniejszych przedwojennych osiedli naszego miasta. Motyw przewodni spaceru stanowią jednak dwie z uczelni wyższych, kształcące tysiące młodych ludzi, którzy tworzyć będą naszą przyszłość. Dosięgniemy także źródeł łódzkiej awangardy oraz wspomnimy o pozostałościach prawosławnej ludności miasta.

      17. Kompleks cmentarzy na Dołach 

Rozpościera się wzdłuż al. Grzegorza Palki od ul. Telefonicznej aż do ul. Wojska Polskiego. Stanowi kompleks siedmiu cmentarzy, gdzie obok protestantów, katolików i prawosławnych znalazło się miejsce zarówno dla mariawitów, baptystów, jak i zielonoświątkowców. Całość ma powierzchnię ok. 36,5 ha. Plan nekropolii opracował Ignacy Stebelski, a pierwsze pogrzeby odbyły się w 1902 r. Cmentarz przez lata rozrastał się, by w końcu stać się największym miejscem pochówku w Łodzi. Część komunalna była przeznaczona dla osób, które nie utożsamiały się z żadnym wyznaniem, później chowano na niej działaczy ruchu komunistycznego. 

Na Dołach pochowanych jest wiele znanych osobistości łódzkiej kultury, m.in. Jacek Bierezin, poeta i opozycjonista, Grzegorz Palka, prezydent Łodzi w latach 1900–1994, Ludwik Benoit, znany aktor, oraz inne wyróżniające się groby. Znajduje się tu też grób Kiejstuta Bacewicza, który, wraz z siostrą Grażyną, jest patronem łódzkiej Akademii Muzycznej. Oprócz nich na cmentarzu tym pochowano Wojciecha Jerzego Hasa, wieloletniego rektora PWSFTViT i Kazimierza Dejmka, reżysera. Na Dołach znajdują się też zbiorowe pomniki: bojowników rewolucji 1905–1907 oraz Pomnik Nieznanego Więźnia Hitlerowskich Obozów Koncentracyjnych.

18. Akademia Sztuk Pięknych

Powstała w 1945 r. jako Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych i mieściła się w budynku przy ul. Narutowicza 77 (obecnie ma swoją siedzibę przy ul. Wojska Polskiego 121). Miała wówczas tylko trzy wydziały: włókienniczy, ceramiki i grafiki. W niedalekiej przyszłości utworzono wydział plastyki przestrzennej prowadzony przez Władysława Strzemińskiego, wybitnego teoretyka sztuki i twórcy teorii unizmu. W r. 1987 Państwowa Wyższa Szkoła Sztuk Plastycznych w Łodzi zdecydowała się przyjąć jego imię.

Władysław Strzemiński (1893–1952) był wybitnym artystą i teoretykiem sztuki, twórcą teorii unizmu. Należał do awangardowych grup: Blok, Praesens i Abstraction-Creation. Przyjechał do Polski w latach 20. XX wieku z żoną Katarzyną Kobro. Współzałożył międzynarodową kolekcję sztuki współczesnej, która stała się zaczynem dzisiejszego Muzeum Sztuki. Po wojnie współtworzył Wyższą Szkołę Sztuk Plastycznych, z której został zwolniony w 1949 r. Pochowany na Cmentarzu Starym w Łodzi.

Obecny gmach szkoły, zaprojektowany jest przez profesora Politechniki Łódzkiej, Bolesława Kardaszewskiego, został oddany do użytku w 1976 r. W 1988 r. uczelnia przyjęła imię Władysława Strzemińskiego, a osiem lat później nadano jej status Akademii Sztuk Pięknych. Obecnie szkoła dzieli się na cztery wydziały: tkaniny i ubioru, grafiki i malarstwa, wzornictwa i architektury wnętrz oraz sztuk wizualnych.

19. Cmentarz prawosławny na Dołach

Można się do niego dostać od ul. Telefonicznej albo przez furtkę niedaleko pomnika Włady Bytomskiej. Najstarsze nagrobki pochodzą z 1907 r. Na uwagę zasługują brama oraz kaplica pw. Zaśnięcia Najświętszej Marii Panny, będące dziełem architekta miejskiego, Franciszka Chełmińskiego. Kaplica zbudowana jest na planie centralnym i zwieńczona baniastą kopułą. Wśród pochowanych można odszukać grób Katarzyny Kobro, zmarłej w 1951 r. Ta znana artystka, pochodząca z rodziny łotewsko-rosyjskiej, była żoną Władysława Strzemińskiego. Jej kompozycje z metalu barwnie pomalowane, uznawane są za dzieła sztuki XX wieku. Na końcu cmentarza mieszczą się mogiły żołnierzy niemieckich i radzieckich poległych w walkach w 1914 r.

Katarzyna Kobro (1898–1951) jest jedną z najwybitniejszych przedstawicielek polskiej sztuki awangardowej. Pochodziła z rodziny łotewsko-rosyjskiej. Studiowała w Moskwie, następnie wraz z mężem, Władysławem Strzemińskim, przyjechała do Polski. Razem utworzyli grupę Blok, Praesens i a.r. Tworzyła rzeźby na podstawie wyliczeń matematycznych. Jej twórczość została doceniona dopiero po śmierci artystki. Najczęściej rozpoznawane są jej kompozycje przestrzenne z  pokolorowanego metalu.

Piotrkowska szczególnie cz.2

Nawiązując do poprzedniego postu, odnalazłem jeszcze kilka zdjęć Piotrkowskiej...